در این پست از سایت اِمیک, یک مدار بسیار کاربردی و کاملا عملی به نام مدار هشدار دهنده داغ شدن موتور خودرو قرار داده شده است. این مدار در صورتی که دمای موتور هر نوع وسیله نقلیه ای مانند خودرو, اتوبوس و… بیش از حد افزایش پیدا کند و از محدوده ایمن خارج شود, به وسیله بوق زدن یک بازر و چشمک زدن یک LED به ما هشدار می دهد. این مدار جریان بسیار کمی (در حدود 400 میکرو امپر) را در حالت اماده به کار (standby) مصرف می کند, بنابراین متصل نگه داشتن این مدار به صورت دائم به باتری هیچ مشکلی به وجود نمی اورد.
این مدار ساده یک ایده بسیار جالب است تا قبل از داغ شدن موتور وسیله نقلیه از ان باخبر شویم و جلوی اسیب به موتور را بگیریم. البته معمولا در تمام وسیله های نقلیه یک دماسنج برای نشان دادن دمای موتور وجود دارد ولی ممکن است که فراموش کنیم ان را چک کنیم, بنابراین بسیار خوب است که یک نشانگر یا هشدار دهنده صوتی نیز داشته باشیم. در ادامه شماتیک این مدار کاربردی را مشاهده می کنید:
همانطور که مشاهده می کنید در این مدار از دو ای سی LM358 و ای سی تایمر معروف NE555 استفاده شده است. برای اندازه گیری و تشخیص دما از یک سنسور NTC (ترمیستور) استفاده شده است. سنسور NTC یک مقاومت حرارتی با ضریب منفی می باشد و عملکرد ان به این صورت است که با افزایش دما, مقاومت ان کاهش پیدا می کند و با کاهش دما نیز مقاومت ان افزایش پیدا می کند.
مدار بالا را می توان به دو بخش تقسیم کرد, بخش اول که مربوط به تشخیص دما می باشد و شامل ای سی LM358 و قطعات اطراف ان است و بخش دوم که وظیفه تولید صدای الارم را دارد و شامل ای سی NE555 و قطعات اطراف ان است.
عملکرد مدار بالا به این صورت است, زمانی که دمای موتور در حد نرمال است و مشکلی وجود ندارد, ولتاژ پایه مثبت (پایه 3) ای سی LM358 از ولتاژ پایه منفی (پایه 2) ان بیشتر است که در نتیجه خروجی اپ امپ یک منطقی یا High است و در این حالت ترانزیستور Q1 که از نوع PNP است, غیرفعال است و در نتیجه تغذیه ای سی 555 قطع می باشد و بازر و LED غیرفعال هستند.
در صورتی که دما از حد نرمال بیشتر شود و در واقع موتور وسیله داغ کند, مقدار مقاومت سنسور NTC کاهش می یابد که در نتیجه مقدار ولتاژ روی پایه مثبت اپ امپ کاهش می یابد و ولتاژ پایه منفی بیشتر می شود و باعث صفر یا Low شدن خروجی اپ امپ می شود. در این حالت ترانزیستور Q1 فعال شده و تغذیه ای سی 555 را متصل می کند و باعث فعال شدن این ای سی می شود. ای سی 555 در مدار بالا به صورت مولتی ویبراتور آستابل بسته شده و شروع به تولید پالس در خروجی خود می کند. که در نتیجه بازر (Buzzer) شروع به بوق زدن می کند و LED نیز شروع به چشمک زدن می کند.
به وسیله پتانسیومتر RV1 می توانید مقدار دمایی را که با رسیدن به ان دما, بازر و LED فعال می شوند را تنظیم کنید. توسط پتانسیومتر RV2 نیز می توانید سرعت بوق زدن بازر و چشمک زدن LED را تنظیم کنید.
توجه کنید که برای اولین بار که مدار را روشن می کنید باید ان را تنظیم یا به عبارتی دیگر کالیبره کنید, به گونه ای که به عنوان مثال با رسیدن دمای موتور خودرو به 100 درجه بازر هشدار دهنده فعال شود. برای این کار می توانید بعد از روشن کردن مدار, سنسور NTC را درون اب جوش قرار دهید و پتانسیومتر RV1 را تغییر دهید تا بازر و LED فعال شوند. پس از بیرون اوردن سنسور از اب جوش باید بازر و LED دوباره قطع یا غیرفعال شوند. به این ترتیب شما مدار بالا را کالیبره کرده اید و با رسیدن دمای موتور ماشین به 100 درجه بازر و LED هشدار دهنده فعال می شوند. بعد از ساخت مدار ان را درون یک جعبه مناسب قرار دهید و سنسور NTC را نیز به بدنه موتور متصل کنید. البته دقت کنید که من 100 درجه ای که گفتم را برای مثال عرض کردم و دمای دقیقی که با رسیدن به ان دما موتور داغ کرده و باید خنک شود را نمی دونم و خودتون می تونید بپرسید و مدار را روی اون دما تنظیم کنید, البته فکر می کنم که همون حدود 100 درجه باید باشه. همانطور که مشاهده می کنید تغذیه مدار بالا می تواند در محدوده 5 تا 15 ولت DC انتخاب شود, بنابراین به راحتی می توانید مدار بالا را به باتری ماشین متصل کنید. یک PCB مناسب نیز برای مدار بالا طراحی شده که از انتهای مطلب قابل تهیه است.
لیست قطعات:
- مقاومت R1,R3=10K اهم
- مقاومت R2,R4,R5=1K اهم
- پتانسیومتر (ولومی) RV1,RV2=100K اهم
- خازن الکترولیت C1=10uF/25V
- خازن عدسی C2=10nF
- ترانزیستور Q1=2N4403
- ای سی U1=LM358 به همراه سوکت
- ای سی U2=NE555 به همراه سوکت
- مقاومت حرارتی 10K اهم (NTC)
- ال ای دی 5 میلیمتر (LED)
- بازر (Buzzer)
- ترمینال پیچی 2 پین برای اتصال تغذیه مدار (BAT)
نظر یادتون نره…
چه خوب است مدار آماده آن را برای فروش روانه بازار کنید چراکه خیلی از مردم، دانش ساخت آنرا ندارند
سلام مدار آماده قابل نصب بر روی خودرو را اگر موجود دارید لطفا بفرمایید که قیمت آن چند است ؟
ساخته آمادش چقدر هزینه دارد؟
سلام .میشه جوری تنظیمش کرد که روی ده درجه سانتیگراد فعال و زیر ده غیر فعال بشه برا یخچال میخواستم استفاده کنم ?
سلام, بله توسط پتانسیومتر RV1 می توانید مدار را تنظیم کنید.
یک سوال دیگه در مورد مدار هشدار دهنده داغ شدن موتور خودرو ، آیا بازر ی که استفاده میشه با ولتاژ ماشین باید یکی باشه یا از بازر های کامپیوتر میتونم استفاده کنم ؟
سلام
خیلی ممنون از مداری که توی سایت برای هشدار دهنده داغ شدن موتور خودرو قرار دادین
یک سوال داشتم آیا میشه به جای سنسور NTC از سنسور دمای خود ماشین استفاده کنم ؟