در این پست از سایت اِمیک, یک مدار بسیار مفید و کاربردی به نام دزدگیر نوری قرار داده شده است. مدار زیر بسیار ساده و کاملا عملی می باشد و مهم ترین قطعاتی که در این مدار استفاده شده اند شامل یک فتوسل (LDR) و یک تریستور می باشد.
فتوسل (LDR) در واقع یک مقاومت متغییر با نور می باشد و مقاومت ان بسته به میزان نوری که به ان می تابد تغییر می کند. مقاومت LDR با افزایش نور, کاهش می یابد و با کاهش نور مقاومت ان افزایش می یابد.
یکی دیگر از قطعات مهم این مدار تریستور است که قبلا در پستی با این قطعه الکترونیکی و عملکرد ان اشنا شدیم. برای مشاهده ان پست اینجا کلیک کنید. برای اینکه اژیر با یک بار قطع نور, به طور ممتد ادامه یابد از یک تریستور استفاده کرده ایم. برای این مدار از هر نوع تریستوری که در دسترس دارید می توانید استفاده کنید. در ادامه شماتیک این مدار را مشاهده می کنید:
همانطور که مشاهده می کنید مدار بالا بسیار ساده است و از قطعات ارزان قیمتی تشکیل شده است, بنابراین به راحتی و با هزینه مناسب می توانید این مدار جالب را بسازید.
در مدار بالا قسمتی که با TO MELODY مشخص شده را باید به مدار اژیر (مدار ملودی) متصل کنید. قبلا مدار ملودی ساده را در سایت قرار داده بودم که شما باید ان مدار را به محل مشخص شده متصل کنید. همانطور که در پست مدار ملودی قبلاً گفته شد, برای ایجاد صدای اژیر توسط مدار ملودی باید ای سی BT66-L53 را بر روی ان قرار دهید. بنابراین برای تولید صدای اژیر باید مدار ملودی را بسازید و تغذیه مدار ملودی را با رعایت مثبت و منفی به محل مشخص شده با TO MELODY متصل کنید.
تست مدار :
برای تست مدار و استفاده عملی, فتوسل را در یک لوله کاملا تاریک قرار دهید و یک لامپ لیزری را در طرف مقابل ان طوری قرار دهید که نور لیزر دقیقا بر روی فتوسل قرار بگیرد. به این ترتیب بعد از روشن کردن دستگاه, با عبور کسی از بین ان دو, نور لیزر قطع شده و به این ترتیب دزدگیر فعال می شود. همانطور که می دانید لامپ های لیزری به صورت اماده به فروش می رسند و حسن لیزر ان است که خط نور دیده نمی شود.
عملکرد مدار:
عملکرد مدار بالا به این صورت است, زمانی که کسی نور لیزر را قطع نکرده باشد, نور به فتوسل می رسد و باعث کاهش مقاومت فتوسل شده و ولتاژ روی پایه بیس ترانزیستور Q1 تقریبا صفر می شود و درنتیجه ترانزیستور غیرفعال است. با غیرفعال بودن ترانزیستور Q1 تریستور نیز غیرفعال است و در نتیجه تغذیه مدار ملودی قطع است و اژیری به صدا در نمی اید.
با عبور از جلوی لیزر و قطع نور ان, نور به فتوسل نمی رسد و باعث افزایش مقاومت فتوسل شده و ولتاژی روی پایه بیس ترانزیستور Q1 به وجود می اید که باعث فعال شدن این ترانزیستور شده و با فعال شدن Q1 پایه گیت تریستور تحریک شده و تریستور نیز فعال می شود. که در نتیجه با وصل شدن تریستور تغذیه مدار ملودی برقرار می شود و اژیر به صدا در می اید.
نکته: بعد از فعال شدن دزدگیر, برای قطع اژیر کافی است که یک بار منبع تغذیه را قطع و وصل کنید.
یک PCB مناسب نیز برای مدار بالا طراحی شده که از انتهای مطلب قابل تهیه است.
لیست قطعات:
- مقاومت R1=10K اهم
- مقاومت R2=4.7K اهم
- مقاومت R3=100Ω اهم
- پتانسیومتر (تریمر) RV1=500K اهم
- ترانزیستور Q1=BC546
- تریستور TRIS=C106 یا هر نوع تریستور دیگر
- ترمینال پیچی 2 پین برای اتصال تغذیه (B1)
- فتوسل (LDR) یک عدد
نظر یادتون نره…
باید مقاومتr2 از شماتیک حذف بشه تا مدار درست کار بکنه
سلام ممنون به خاطر سایت خوبتون
من مدار طبق نقشه بستم ولی خوب انگار جایی از مدار ایراد داره مدار بعد از قطع وصل نور به فتوسل فعال و غیر فعال به صورت ممتد آژیر نمیکشه باید مانه جلوش باشه من امکان دادم شاید به خاطر خراب بودن پایه گیت تریستور ولی سالم بود و مدار انگار درست بسته نشده لطفا مدار برسی کنید ممنون
مهندس جان از ترانزیستور bc547 یا bc546b به جایه bc546 میتوان استفاده کرد ؟ ، اگه میشه بفرمایید کدومش ، خیلی ممنونم
بله از اکثر ترانزیستورهای NPN می توان استفاده کرد
استاد با تریستور bt169 هم قابل اجراست ؟
بله